Я здесь чужой, я здесь дышу едва,
Во мне звучат напевы и слова
иных времен, иных миров безвестных...
Владимир Бранд 

Aнтология русской поэзии в Польше | Antologia poezji rosyjskiej w Polsce (1917-1945)


¤ Aнтология русской поэзии в Польше 1917-1945 ¤ Критика
 

 

Sergiusz Kułakowski: Warszawscy poeci rosyjscy.

 

[prev. in:] S. Kułakowski: Pięćdziesiąt lat literatury rosyjskiej 1884-1934. Warszawa, F. Hoesick 1939.

 

 

(...) W Polsce ośrodkiem literackim emigracji jest Warszawa, gdzie w latach 1921-1925 istniała „Tawerna Poetów”, w latach zaś 1929-35 „Literaturnoje Sodrużestwo” („Zjednoczenie literackie”) z tygodnikiem „Miecz”.

 

Obecność w Warszawie Dymitra Fiłosofowa i przez to łączność z jego przyjaciółmi paryskimi, Mereżkowskim i Hippius, były poważnym czynnikiem w skromnym ruchu literackim wśród emigracji rosyjskiej w Polsce. Spośród poetów wybitne miejsce zajmuje Leon Gomolickij (ur. 1903), autor poematu p.t. „Warszawa”, w którym tematy mesjanizmu polskiego i historycznego losu Rosji przeplatają się przeżyciami emigranta-tułacza. Mimowoli te dwa lejtmotywy wywołują poetyckie obrazy Polski i Rosji, Mickiewicza i Puszkina. Nasuwa to analogię do „Jeźdźca Miedzianego” Puszkina i do petersbursko-warszawskiego poematu Al. Błoka „Odwet”. Typowy dla poetów-emigrantów pesymizm stanowi ogólne podłoże twórczości Gomolickiego, który należy do archaizatorów współczesnej mowy poetyckiej, czerpiąc materiał z poezji rosyjskiej XVIII w.; uwielbiając artyzm Cwietajewej i Gronskiego, ten poeta jest do nich zbliżony w swej technice wierszopisarskiej. Tak samo charakterystyczne jest uwielbienie, jakie żywi Gomolickij dla formy poematu, najodpowiedniejszej do wypowiadania się patetycznie. Tragizmem bezruchu i beznadziejności owiany jest jego następny utwór p.t. „Emigrantskaja poema” (1936), jak również zbiór liryk w dwu częściach „Cwietnik”. – „Dom” (1936), zakrojony na skalę poematu patetycznego w swym tragiźmie. Inny utwór tego poety stanowi równie patetyczną odę ku czci śmierci, która jest zbawicielką, lecz stałą towarzyszką poety. Głębiny posępnych nastrojów Gomolickiego posiadają swoisty urok w tej samej mierze, co naumyślnie ciężki, a zarazem niesforny, sposób wypowiadania się.

 

Zgoła inne wrażenie wywiera twórczość młodziutkiego Jerzego Klingera (ur. 1919), syna profesora uniwersytetu poznańskiego. Założone pod kierownictwem Gomolickiego wydawnictwo poezji „Swiaszczennaja Lira” (Święta Lira) do serii zbiorków liryk zaliczyło książeczkę Klingera „Niebiesnyj pług” (1937). Pod wpływem mistyki Al. Błoka Klinger zdobył się na liryzm o zabarwieniu głęboko chrześcijańskim, który światłem ogólnego nastawienia wywiera wrażenie prostoty, spotęgowanej nikłością zasobów technicznych. Zbiorek trzech poetów, pod znakiem tegoż wydawnictwa (1937), zawiera liryki mistyczne, oparte o mitologię, współczesnego symbolistom (obecnie przebywającego na Wołyniu) poety Aleksandra Kondratjewa („Wertograd niebiesnyj” – „Wirydarz niebiański”), Gomolickiego („Sotom wieczności” – „Poprzez komórkę wieczności”) oraz Klingera („Żatwa Bożija” – „Żniwa Boże”). Wydana przez zjednoczenie „Swiaszczennaja Lira” – „Antologija russkoj poezjii w Polsze” (1937) zawiera szereg utworów, nie związanych bynajmniej pomiędzy sobą; spośród autorów znajdujemy szereg przedstawicieli tak starszej, jak również i młodszej generacji.

 

Najwybitniejszym jest Konstanty Olenin, autor zbiorku „Preludii” (1925), który wydał pierwszy zbiór poezji w r. 1908. Olenin jest mistrzem zwartej, uwypuklonej mowy poetyckiej, przypominającej utwory MaksymilianaWołoszyna; nadaje to jego poezjom charakter zwięzłych poematów patetycznych. W tej analogii brakuje poety warszawskiego Samuela Barta, autora zbiorków: „Kamni… tieni…” (1934) oraz „Dusz w inoskazanji” (1935). Bart fascynuje czytelnika głębokim sceptycyzmem i zrezygnowaniem ze wszelkiej radości życia, jakgdyby poeta miał za cel ujawnienie rozpaczy, zaczajonej we wszechświecie; niesamowite wrażenie, jakie ta rozpacz wywiera na czytelnika, przekonuje w bezcelowości życia ziemskiego.

 

Warszawscy literaci rosyjscy nie trzymają się zdala współczesnej literatury polskiej i obcując z jej przedstawicielami, stwarzają podstawy kulturalnej przyjaźni rosyjsko-polskiej. (...)

 

[s. 360-362]

 

 

 

 

 


Antologia poezji rosyjskiej w Polsce 1917-1945, wyd. IIRambler's Top100 © mochola'2002; best with 1024x768px 16bit

Мохоля, Россия, Русская эмиграция, Польшa, Чехословакия, Набоков, Русская культура, Russia Abroad, Mochola, Nabokov, ARM,  valparaiso, Info, Informations, News, Slavic, Nabokow, Russia, 120319301