MOCHOLA | Wstęp do genealogii rodziny Mochola

Wstęp do genealogii rodziny Mochola

Mochola w Polsce

Nazwisko Mochola występujące na terenie Polski wywodzi się z okolic Tomaszowa Mazowieckiego, a dokładnie ze wsi Brzustów – jednej z najstarszych, wciąż istniejących wsi regionu nadpilicznego. Warto zaznaczyć, iż pierwszym dokumentem dotyczącym Brzustowa jest akt lokacyjny wydany w Raciążu przez Arcybiskupa Włocławskiego Zbiluta z Gołańczy dnia 3 lutego 1367 roku. Wydany za zgodą kapituły katedralnej lokował on Brzustów (Brzosthov) na prawie średzkim i przekazywał sołectwo mieszczaninowi wolborskiemu Piotrowi zwanemu Rusin (Ruthenius) oraz jego sukcesorom na szczegółowo określonych warunkach.

Mochola w Czechach

Na terenie dzisiejszych Czech nazwisko to występuje na terenie tzw. Slovacka, a dokładnie w Blatnicy pod św. Antonim (Blatnice pod Svatým Antonínkem, niem. Groß Blatnitz). Pierwsza wzmianka na jej temat pochodzi juz z 1046 roku, kiedy to czeski książe Brzetysław I (Břetislav I) darował Blatnicę starobolesławieckiej kapitule w jej akcie założycielskim. Wśród najbardziej znanych osób z rodziny Mochola znajdują się pochowani w Blatnicy Antonín Mochola – proboszcz parafii we Frensztacie pod Radgoszczą (Frenštátě pod Radhoštěm), działacz społeczny i kościelny oraz malarka ludowa Marie Hánová zd. Mocholová (Mochola). Ostatnią żyjącą osobą z czeskiego rodu Mochola jest zamieszkała w Blatnicy pani Anežka Kuřinová zd. Mocholová (Mochola), urodzona w roku 1922.

O ile uda się wykazać jakikolwiek związek pomiędzy linią małoposką (historycznie, politycznie i kulturowo Brzustów wraz z Białobrzegami należał do Ziemi Sandomierskiej, będącej naturalną częścią Małopolski) i linią morawską, ich ewentualne oddzielenie nastąpić musiało przed rokiem 1807, kiedy to powiat opoczyński znalazł się (na mocy podpisanych w Tylży 7 i 9 lipca tego roku traktatów pokojowych pomiędzy Cesarstwem Francjii oraz Imperium Rosyjskim i Królestwem Prus) w granicach Księstwa Warszawskiego i należał do departamentu radomskiego (od 1837 gubernia radomska). Istnieje też druga, odwrotna możliwość – przybycie z Moraw na tereny polskie, lecz i ten scenariusz jest możliwy wyłącznie pomiędzy III rozbiorem Polski a rokiem 1807.

Inny scenariusz brany pod uwagę to niejasny rodowód nazwiska Mochola w kontekście nazwiska Mąkola. Nazwisko Mąkola notowane jest już od początku wieku XVII głównie na terenie wsi Unewel i występuje dziś w dużo większej liczebności niż nazwisko Mochola nie tylko w rejonie Tomaszowa Mazowieckiego, lecz także w rejonie Końskich, Pucka, Piotrkowa Trybunalskiego, Ryk, Nowej Soli, Szydłowca, Piaseczna i Sławna (patrz: rozmieszczenie nazwiska Mochola w Polsce). Warto odnotować, iż w księgach parafialnych parafii św. Marcina w Białobrzegach Opoczyńskich (dziś dzielnica Tomaszowa Mazowieckiego) obydwa nazwiska występują zamiennie w przypadku wielu osób o potwierdzonym nazwisku Mochola (urodzony i zmarły jako Mochola w parafialnych dokumentach występuje raz jako Mochola, innym razem jako Mąkola lub - w j. rosyjskim - jako Monkola).

Ciekawe, że niemiecki genealog i historyk Werner Zurek zalicza nazwisko Mochola do tzw. polskiej drobnej szlachty (Polnischer Kleinadel). Pojawienie się tego konkretnego nazwiska w indeksie polskiej drobnej szlachty Wernera Zurka wciąż nie jest jasne.

Mochola w USA

Nazwisko Mochola pojawia się także w USA na początku XX w. i związane jest z emigracją z terenów ówczesnych Austro-Węgier, w większości z czeskiego Slovacka lub zachodniej Słowacji. Ostatnią żyjącą osobą noszącą nazwisko Mochola była do niedawna wg. ówcześnie dostępnych źródeł pani Antonia Mochola (Antonette Mochola) zmarła w Chicago w kwietniu 1979 r. Zupełnie niedawno udało się ustalić, iż w latach 1991-1995 w Gaithersburg w stanie Maryland uczennicą Quince Orchard High School była niejaka Stephanie Mochola. Wciąż oczekujemy na kontakt z jej strony.

Mochola w Niemczech

Podobnie wygląda również sprawa z nazwiskiem Mochola na terenie Niemiec. Założyciele niemieckiej linii Rodziny Mochola, a dokładnie ojciec urodzonego już w Wismarze (Wismar) i zmarłego w 2006 r. w Brunszwiku (Braunschweig) Antona Mocholi (przyrodnika, florysty) także przybyli na tereny Niemiec z terenów międzywojennej Czechosłowacji; najbardziej prawdopodobne wydaje się zatem, iż pochodzili także z Blatnicy. Ostatnią żyjącą osobą noszącą nazwisko Mochola w Niemczech jest mieszkająca w Brunszwiku pani Ursula Mochola, wdowa po Antonie Mocholi. Więcej na ten temat: Einführung zur Mochola-Genealogie.

* * *

Jeżeli przyjmiemy nazwisko Mochola za nazwisko oryginalne na terenie Małopolski i dzisiejszego województwa łódzkiego (z pewnością takie jest ono właśnie na terenach czeskich), to na podstawie analizy językoznawczej, toponomastycznej i każdej innej jaka była pod ręką ;o) możemy sądzić, iż historyczne korzenie rodu Mochola znajdują się na terenie dzisiejszej Rusi Zakarpackiej, należącej dziś do Ukrainy, przed II wojną światową do Czechosłowacji, przedtem zaś od wieków do Węgier (Macsola - Beregszász székhely, Tiszaháti járás).

A może po prostu chcielibyśmy aby tak właśnie było? ;o)

Poszukiwania trwają...

Andrei R. Mochola, PhD

Rodzina Mochola - Drzewo genealogiczne